رئیس یوناما: بازگشت گسترده مهاجران افغان بدون حمایت جهانی «فاجعه‌بار» خواهد بود

رزا اوتنبایوا، رییس دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، هشدار داده است که بدون اقدام فوری جامعه جهانی برای حمایت از بازگشت‌کننده‌گان، پیامدهای این روند برای مردم و کشور «فاجعه‌بار» خواهد بود.

خبگزاری آگاه:

اوتنبایوا روز دوشنبه، ۲۷ اسد، هنگام بازدید از گذرگاه اسلام‌قلعه گفت روند بازگشت مهاجران همراه با خستگی شدید، آسیب‌های روانی و آینده‌ای نامعلوم برای آنان است.

او تاکید کرد زنان و کودکان بیش از همه در معرض خطر قرار دارند، در حالی که دسترسی آن‌ها به خدمات ابتدایی به شدت محدود است.

رییس یوناما با اشاره به آمارها افزود: «بازگشت ۱.۳ میلیون مهاجر در سال ۲۰۲۵ فشار مضاعفی بر ظرفیت‌های محدود و شکننده افغانستان وارد خواهد کرد.»

به گفته او، هم‌اکنون بیش از ۷۰ درصد جمعیت افغانستان در فقر زندگی می‌کنند و نادیده گرفتن نیازهای بازگشت‌کننده‌گان این وضعیت را وخیم‌تر خواهد ساخت.

اوتنبایوا هشدار داد که جامعه جهانی، سازمان‌های امدادرسان و طالبان نباید در برابر این بحران خاموش بمانند.

این هشدار در حالی مطرح می‌شود که ایران و پاکستان روند اخراج مهاجران افغان را شدت بخشیده‌اند.

تحلیل آگاه:

بازدید اوتنبایوا از اسلام‌قلعه، صرفا یک سفر نمادین نبود؛ این حضور در خط مقدم بازگشت‌کننده‌گان پیامی روشن داشت: جهان باید بحران مهاجران افغانستان را جدی بگیرد. هزاران خانواده‌ای که از مرز می‌گذرند، تنها با خستگی و وسایل اندک برنمی‌گردند؛ آن‌ها باری از ناامنی روانی، فقر و بی‌سرنوشتی را نیز با خود حمل می‌کنند.

تصویر بازگشت‌کننده‌گان بیشتر به «کاروان‌های بی‌پناه» شبیه است تا شهروندانی که به وطن بازمی‌گردند. زنان و کودکان در این میان قربانیان خاموش‌اند؛ دخترانی که مدرسه را در ایران یا پاکستان نیمه‌تمام گذاشته‌اند و اکنون در کشوری بدون چشم‌انداز آموزشی فرود می‌آیند، مادرانی که باید با دستان خالی در خاکی فقیرتر از همیشه سرپناهی برای فرزندان‌شان بجویند.

از سوی دیگر، جامعه جهانی در برابر دو راهی دشوار ایستاده است: یا با سرمایه‌گذاری و کمک فوری، بخشی از بار این بحران را سبک می‌کند، یا در آینده نزدیک شاهد انفجار تازه‌ای از فقر، مهاجرت ثانویه و بی‌ثباتی در منطقه خواهد بود.

نکته کلیدی در روایت این بحران آن است که مهاجران بازگشتی، نه تنها به ظرفیت‌های فرسوده افغانستان فشار می‌آورند، بلکه شکاف میان مردم و حاکمان طالبان را نیز عمیق‌تر می‌سازند. وقتی اکثریت مردم در فقر مطلق زندگی می‌کنند، بازگشت میلیون‌ها بی‌خانمان می‌تواند توازن شکننده اجتماعی را برهم بزند.

به بیان دیگر، اخراج اجباری مهاجران افغان از سوی ایران و پاکستان فقط یک سیاست داخلی نیست؛ این تصمیم می‌تواند آتش بحران منطقه‌ای تازه‌ای را شعله‌ور کند.