گسترش سریع شهر هرات، بدون برنامه‌ریزی و مدیریت شهری مناسب، یکی از بحران‌های جدی در افغانستان امروز محسوب می‌شود. بررسی‌های سازمان ملل و برنامه اسکان بشر نشان می‌دهد که این روند می‌تواند به افزایش تراکم جمعیت، شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی و فشار بر زیرساخت‌های خدمات عمومی منجر شود. هرات، به عنوان یکی از کلان‌شهرهای غرب کشور، به دلیل موقعیت جغرافیایی و اهمیت اقتصادی، نیازمند برنامه‌ریزی استراتژیک است، اما چهار سال پس از بازگشت طالبان به قدرت، هیچ برنامه جامع و قابل اجرایی برای مدیریت شهری دیده نمی‌شود.
تصاویر ماهواره‌ای منتشرشده از هرات در بازه‌های زمانی ۱۹۸۵، ۲۰۰۰ و ۲۰۲۵ نشان می‌دهد وسعت جغرافیایی شهر به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. این رشد بدون نظارت و سیاست‌های شهری، باعث ایجاد مشکلات متعدد شده است: تراکم جمعیت در محلات مرکزی، گسترش محلات غیررسمی در حومه، فشار بر شبکه‌های آب و برق، محدودیت دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی و شکل‌گیری بافت شهری ناکارآمد. این مسائل به وضوح نشان می‌دهد که شهر با چالش‌های فنی و اجتماعی روبه‌رو است و مدیریت ناکارآمد طالبان نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای جمعیت باشد.
پیامدهای این بی‌تدبیری صرفاً فنی نیست. بی‌اعتمادی شهروندان به حاکمیت، یکی از نتایج مستقیم رشد بی‌رویه شهری بدون مدیریت است. عدم توانایی دولت در ارائه خدمات اولیه، بستر نارضایتی اجتماعی و اعتراض مدنی بالقوه را فراهم می‌کند، در حالی که طالبان معمولاً به جای پاسخگویی مدنی، از سرکوب و محدودیت استفاده می‌کنند. این رویکرد باعث می‌شود شهروندان نسبت به حاکمیت بی‌اعتماد شده و تعامل اجتماعی کاهش یابد.
یکی دیگر از پیامدهای مهم، گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی و غیرایمن است. این محلات معمولاً فاقد زیرساخت‌های اولیه هستند و دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزشی و امنیتی محدود است. این وضعیت نه تنها بحران انسانی ایجاد می‌کند، بلکه از منظر امنیتی نیز خطرزا است، زیرا فقدان مدیریت شهری می‌تواند زمینه فعالیت گروه‌های مسلح و جرایم شهری را فراهم کند.
بحران شهری هرات همچنین ناکارآمدی حاکمیت طالبان در چهار سال گذشته را آشکار می‌کند. وعده‌های ارائه امنیت، ایجاد زیرساخت‌های شهری و اداره صحیح شهرها تحقق نیافته است. هشدارهای سازمان ملل مبنی بر ضرورت برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، تاکنون بی‌پاسخ مانده و گسترش بی‌رویه شهر به یک بحران اجتماعی و امنیتی تبدیل شده است.
پیامدهای این بحران فراتر از مرزهای افغانستان نیز قابل توجه است. هرات به دلیل موقعیت تجاری و نزدیکی به ایران، تأثیر مستقیمی بر جریان‌های مهاجرتی و اقتصادی منطقه‌ای دارد. مدیریت ضعیف شهری می‌تواند موجب افزایش مهاجرت، فشار بر خدمات شهری و تشدید فقر شود که پیامدهای فرامرزی و منطقه‌ای به همراه دارد.
در نهایت، رشد بی‌رویه و بدون برنامه هرات نشان‌دهنده عدم وجود اراده سیاسی و مدیریتی برای اداره شهرهای کلیدی افغانستان است. بدون اقدام فوری و فشار بین‌المللی برای حمایت از برنامه‌ریزی شهری، بحران انسانی، اجتماعی و امنیتی شهر و منطقه تشدید خواهد شد. هرات امروز نمونه‌ای عینی از بی‌تدبیری، ضعف حاکمیت و پیامدهای ناشی از فقدان مدیریت علمی و استراتژیک است.
نتیجه روشن است: بدون برنامه‌ریزی شهری دقیق و مدیریت مسئولانه، گسترش شهر تنها مشکلات را افزایش می‌دهد و توسعه واقعی را محقق نمی‌کند. هرات، در شرایط فعلی، نه‌تنها با بحران‌های خدماتی و اجتماعی مواجه است، بلکه نشان‌دهنده ناکارآمدی طالبان در اداره شهری و ناتوانی آنان در پاسخگویی به نیازهای جمعیت شهری است.
Leave feedback about this