نویسنده : سید حسن موسوی
سرعت پایین، کیفیت نامناسب و قیمت‌های سرسام‌آور اینترنت در افغانستان بیش از آنکه یک مشکل فنی باشد، نتیجه تبانی آشکار میان طالبان و شرکت‌های مخابراتی است؛ معامله‌ای که بار اصلی آن را مردم می‌پردازند و اعتراضات آنان تاکنون بی‌نتیجه مانده است.
بازار اینترنت در افغانستان دیگر تنها یک حوزه خدماتی نیست؛ بلکه به میدان سودجویی مشترک طالبان و شرکت‌های وابسته به شبکه‌های اقتصادی تبدیل شده است. کاربران افغان بارها از کندی اینترنت، قطعی مکرر و هزینه‌های غیرمنصفانه شکایت کرده‌اند، اما نهادهای نظارتی و دولت هیچ اقدام مؤثری انجام نداده‌اند. در این وضعیت، شرکت‌های مخابراتی با بهره‌مندی از حمایت طالبان، بدون رقابت واقعی، قیمت‌های نجومی را تحمیل می‌کنند و کیفیت خدمات را به پایین‌ترین سطح نگه می‌دارند.
طالبان از این وضعیت بهره‌برداری دوگانه می‌کنند: اول، درآمد مالیاتی ثابت و غیرشفاف از شرکت‌ها به دست می‌آورند و دوم، کنترل سیاسی و اجتماعی خود بر بازار و فضای دیجیتال کشور را حفظ می‌کنند. در واقع، اینترنت به ابزاری برای کسب درآمد و تحکیم قدرت گروه حاکم تبدیل شده است و نه حق اولیه مردم برای دسترسی به اطلاعات، آموزش و ارتباطات.
طبق گزارش‌های DataReportal، سرعت متوسط اینترنت موبایل در افغانستان تنها ۴.۸۱ مگابیت بر ثانیه و اینترنت ثابت ۳.۱۲ مگابیت بر ثانیه است. این در حالی است که کشورهای همسایه با هزینه کمتر، سرعت بالاتر و کیفیت قابل قبول خدمات را در اختیار شهروندان خود قرار می‌دهند. برای مثال، هزینه اینترنت ۸ مگابیت در کابل حدود ۲۴۸۹ افغانی است (Expatistan, cost of living comparisons)، رقمی که برای اکثر خانواده‌ها غیرقابل تحمل است و دسترسی به اطلاعات و آموزش دیجیتال را به شدت محدود می‌کند.
این وضعیت پیامدهای گسترده اقتصادی و اجتماعی دارد. بیش از ۷۰ درصد جمعیت افغانستان در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و دسترسی محدود به اینترنت باعث می‌شود نسل جوان، دانش‌آموزان و دانشجویان فرصت‌های تحصیلی و شغلی خود را از دست بدهند. شکاف دیجیتالی نه تنها توانایی آموزشی را کاهش می‌دهد، بلکه نابرابری اجتماعی و اقتصادی را عمیق‌تر می‌کند و زمینه بحران‌های بلندمدت را فراهم می‌آورد.
از منظر سیاسی، این تبانی باعث افزایش مشروعیت غیررسمی طالبان می‌شود. با کنترل بازار اینترنت، طالبان می‌تواند بر جریان اطلاعات نظارت کند، اعتراضات آنلاین را محدود سازد و هرگونه صدای انتقادی را به حاشیه ببرد. این قدرت دیجیتالی، همزمان با درآمد مستقیم از شرکت‌های مخابراتی، طالبان را در موقعیتی بسیار قوی قرار داده است؛ موقعیتی که مردم هیچ کنترلی بر آن ندارند و اعتراضات آنان تنها به یک جنبش بی‌نتیجه تبدیل می‌شود.
فعالان مدنی هشدار داده‌اند که ادامه این وضعیت، آینده تحصیلی و شغلی نسل جوان را تهدید می‌کند و شکاف بین شهرها و روستاها، ثروتمندان و فقرا را افزایش می‌دهد. اینترنت به جای آنکه پلی برای توسعه، آموزش و اشتغال باشد، به ابزاری برای تحکیم قدرت و افزایش درآمد گروه حاکم و شبکه‌های وابسته بدل شده است.
در نهایت، وضعیت اینترنت در افغانستان نمونه‌ای واضح از تعامل مافیایی و سیاسی است؛ جایی که حقوق اولیه مردم قربانی سودجویی اقتصادی و تحکیم قدرت طالبان شده است. بدون اصلاح ساختارها، ایجاد نظارت واقعی و شفافیت در بازار، این چرخه سوءاستفاده ادامه خواهد یافت و شکاف دیجیتالی و نابرابری‌ها به یک بحران بلندمدت تبدیل خواهد شد.
این تحلیل نشان می‌دهد که اینترنت در افغانستان دیگر صرفاً یک خدمات ارتباطی نیست، بلکه عرصه‌ای استراتژیک برای منافع اقتصادی و سیاسی گروه حاکم و شبکه‌های وابسته به آن. تنها اقدام فوری و شفاف می‌تواند این وضعیت را به نفع مردم تغییر دهد و جلوی تبدیل افغانستان به کشوری با شکاف دیجیتالی عمیق را بگیرد.
Leave feedback about this