آگاه – منابع محلی در ولایت بدخشان خبر داده‌اند که یک مغاره باستانی، که احتمال می‌رود عبادت‌گاه موبدان زرتشتی باشد، در ولسوالی خاش کشف شده است. کارشناسان معتقدند این مکان می‌تواند یکی از مهم‌ترین شواهد حضور دین زرتشتی در ایران فرهنگی کهن و منطقه بدخشان باشد.
باشندگان محلی پس از مشاهده ساختار غیرطبیعی یک تپه خاکی، اقدام به کندوکاو کردند و به فضای زیرزمینی دست یافتند. به گفته منابع، این مغاره ممکن است به هزاران سال پیش و دوران زرتشت بازگردد. نمونه‌برداری و بررسی‌های باستان‌شناسی در حال انجام است تا قدمت و کارکرد دقیق این مکان مشخص شود.
هرچند مقامات طالبان، به ویژه ریاست اطلاعات و فرهنگ بدخشان، تاکنون واکنش رسمی نسبت به این کشف نداشته‌اند، اما کارشناسان باستان‌شناسی معتقدند این یافته می‌تواند تصویر واضح‌تری از تاریخ دیرین منطقه ارائه کند.
زرتشت یا زردهشت، پیامبری در بلخ باستان (حدود ۱۶۰۰ پیش از میلاد مسیح) بود که دین مزدیسنا (زردشتی) را بنیان نهاد. این دین پیش از ورود اسلام، در سراسر ایران فرهنگی – از جمله بدخشان – گسترده بوده و تحت حمایت شاهان کیانی، به ویژه گشتاسپ‌شاه، ترویج می‌شد.
کارشناسان بر این باورند که کشف مغاره خاش، علاوه بر ارزش باستان‌شناسی، می‌تواند به شناخت بهتر تاریخ فرهنگی، مذهبی و اجتماعی منطقه کمک کند و نشان دهد که بدخشان از دیرباز یکی از مراکز مهم تمدن و دین‌داری در خاورمیانه بوده است.
تحلیل آگاه
کشف مغاره باستانی در بدخشان نه تنها به درک تاریخ فرهنگی و مذهبی منطقه کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده اهمیت میراث پیش از اسلام افغانستان است. این مغاره، که احتمالاً عبادت‌گاه موبدان زرتشتی بوده، گواهی است بر تنوع فرهنگی و مذهبی دیرینه این سرزمین و جایگاه تاریخی بدخشان در ایران فرهنگی کهن.
با این حال، نگرانی‌ها نسبت به سیاست‌های فرهنگی طالبان که میراث تاریخی و فرهنگی افغانستان را تهدید می‌کند، جدی است. محدودیت‌های گسترده بر آموزش، کنترل محتواهای فرهنگی و عدم حمایت از باستان‌شناسی، ممکن است چنین کشفیات ارزشمند را در معرض فراموشی یا تخریب قرار دهد.
تحلیل آگاه تأکید می‌کند که حفاظت علمی و مدیریت دقیق این مغاره برای حفظ هویت فرهنگی و تاریخی افغانستان حیاتی است. نسل‌های آینده تنها در صورتی می‌توانند با میراث گذشته خود ارتباط برقرار کنند که این مکان‌ها مستندسازی و ایمن‌سازی شوند و سیاست‌های سرکوب‌گرانه، فرصتی برای از بین بردن آن‌ها فراهم نکند.
Leave feedback about this