هفته گذشته افغانستان شاهد مجموعه‌ای از تحولات امنیتی، انسانی و دیپلماتیک بود که این کشور را در یکی از پرتنش‌ترین مقاطع اخیر قرار داد. درگیری‌های مرزی میان طالبان و پاکستان ادامه یافت و در ولسوالی اسپین‌بولدک قندهار دست‌کم ۱۷ غیرنظامی کشته و ۳۴۶ نفر دیگر زخمی شدند. در ولایت‌های پکتیکا، پکتیا، کنر و هلمند نیز ۱۶ غیرنظامی دیگر جان خود را از دست دادند یا زخمی شدند. طالبان برای نخستین بار از پهپاد بال‌چرخان در این درگیری‌ها استفاده کرد و تصاویر منتشرشده، انفجار مواضع پاکستانی را نشان می‌دهد. از سوی دیگر، پاکستان با انجام حملات هوایی در قندهار و کابل، علاوه بر هدف قرار دادن طالبان، باعث کشته و زخمی شدن غیرنظامیان و تخریب خانه‌ها شد.
همزمان، جبهه آزادی و جبهه مقاومت ملی نیز در ولایت کندز حملاتی علیه طالبان انجام دادند و تعدادی از فرماندهان و جنگجویان این گروه را هدف قرار دادند. جبهه آزادی مدعی شد که قاری خالد، فرمانده طالبان، کشته شده و جبهه مقاومت ملی از کشته شدن قاری بشیر، معاون اداری امر به معروف طالبان، خبر داد. این تحولات نشان می‌دهد که چالش‌های امنیتی داخلی افغانستان، همزمان با فشارهای خارجی، ادامه دارد و وضعیت در مناطق شمالی و شرقی کشور پیچیده و چندلایه است.
پاکستان طالبان را متهم می‌کند که به جنگجویان تحریک طالبان پاکستان پناه داده‌اند، در حالی که طالبان این اتهامات را رد کرده و اسلام‌آباد را به حمایت از داعش و ایجاد کمپ‌های آموزشی متهم می‌کند. نخست‌وزیر پاکستان، شهباز شریف، طالبان را نیز متهم کرده که حمله اخیر تحت تأثیر هند انجام شده است. در پاسخ، طالبان تمامی اتهامات را رد کرده و خواستار تمرکز بر تهدیدهای واقعی در منطقه شده‌اند. در عرصه دیپلماتیک، قطر برای میانجی‌گری میان طالبان و پاکستان وارد عمل شده و انتظار می‌رود عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات، و یعقوب مجاهد، وزیر دفاع طالبان، در مذاکرات دوحه حضور داشته باشند. نخست‌وزیر پاکستان اعلام کرده که اسلام‌آباد آماده گفت‌وگو است، اما توپ آتش‌بس دائمی در زمین طالبان است و هرگونه توافق بلندمدت نیازمند حسن نیت طرف افغان است.
همزمان با تشدید درگیری‌ها، افغانستان با بحران انسانی بی‌سابقه‌ای روبه‌روست. دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (اوچا) هشدار داده که ۹.۵ میلیون نفر با ناامنی غذایی شدید مواجه هستند و زنان و کودکان بیشترین آسیب را دارند. نهادهای بین‌المللی تأکید کرده‌اند که اگر کمک‌های انسانی به سرعت تأمین نشود، میلیون‌ها نفر در معرض سوءتغذیه شدید و پیامدهای فاجعه‌بار زمستان قرار خواهند گرفت.
در این میان، اعدام علنی یک مرد در بادغیس توسط طالبان واکنش شدید دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل را برانگیخت. این نهاد اعلام کرد که اعدام‌های علنی نقض جدی حقوق بشر و قوانین بین‌المللی است و خواستار توقف فوری مجازات اعدام شد.
تهدیدهای امنیتی نیز ادامه داشت؛ رئیس سرویس امنیتی روسیه هشدار داد که انتقال جنگجویان داعش به افغانستان افزایش یافته و شاخه خراسان داعش تهدیدی برای کشورهای آسیای میانه است. او بر لزوم همکاری با طالبان در مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر تأکید کرد. همزمان، سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله طالبان، با مقام‌های ایرانی دیدار کرد و بر تقویت همکاری مرزی، امنیت منطقه و مبارزه با مواد مخدر تأکید نمود.
تحولات هفته گذشته نشان داد که افغانستان در یک وضعیت پیچیده امنیتی و سیاسی قرار دارد. استفاده طالبان از پهپاد، حملات هوایی پاکستان، اقدامات جبهه مقاومت و جبهه آزادی، حمایت داخلی مردم از طالبان و واکنش شبکه حقانی همگی نشانه‌های توان عملیاتی و پیچیدگی سیاسی داخلی کشور هستند. تلاش قطر برای میانجی‌گری مهم و مثبت است، اما مواضع سختگیرانه اسلام‌آباد و احتمال درگیری همزمان با هند، نشان‌دهنده شکنندگی آتش‌بس موقت است. تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که بدون راهکار دیپلماتیک پایدار، تضمین امنیت غیرنظامیان و کمک‌های بشردوستانه فوری، غیرنظامیان بیشترین قربانیان خواهند بود و بحران‌ها ممکن است به یک بحران منطقه‌ای تبدیل شوند.
در مجموع، هفته گذشته ترکیبی از درگیری‌های مرزی، حملات داخلی، بحران انسانی، تهدیدهای امنیتی و فشارهای دیپلماتیک منطقه‌ای را به نمایش گذاشت و پیام روشن آن این است که تنها با گفت‌وگوی جدی، همکاری منطقه‌ای و اقدامات فوری بشردوستانه می‌توان از فاجعه بزرگ انسانی و امنیتی جلوگیری کرد و ثبات و امنیت پایدار را در افغانستان برقرار ساخت.
Leave feedback about this