اخیراً گزارش‌های متعددی از ولایت‌های مختلف افغانستان به ویژه پکتیا منتشر شده که نشان می‌دهد طالبان با جدیت تمام در پی کنترل و ارزیابی اعتقادات دینی استادان دانشگاه‌ها هستند. این روند، فراتر از یک نشست ساده دینی یا ارشاد است و در واقع بخشی از سیاست کلان طالبان برای سرکوب هرگونه تفکر مستقل، نقد و آزادی اندیشه در فضای علمی افغانستان محسوب می‌شود.
این اقدام تنها به پکتیا محدود نمی‌شود. گزارش‌ها حاکی از آن است که استخبارات طالبان در سراسر کشور، به طور منظم و مداوم دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی را زیر نظر دارند. این کنترل سخت‌گیرانه و بازداشت‌های گاه‌وبیگاه استادان و فعالان فرهنگی، نمایانگر ترس طالبان از نهادهای آموزشی است که می‌توانند بذر تفکر نقاد و آزاد را بکارند.
یک نمونه اخیر، بازداشت یکی از استادان به خاطر اتهامی مبهم درباره «توهین» است که بازتاب‌دهنده فضای سرکوبگرانه و تهدیدآمیز علیه نخبگان فکری است.
دانشگاه‌ها بایستی محل شکوفایی اندیشه، پژوهش و گفت‌وگوی آزاد باشند، اما وقتی استادان مجبور می‌شوند تحت فشار عقیدتی قرار بگیرند یا حتی نگران بازداشت و تعقیب باشند، محیط علمی به شدت آسیب می‌بیند. دانشجویان نیز که در معرض چنین فضایی قرار می‌گیرند، آموزش واقعی، انتقادی و متنوع را از دست می‌دهند و صرفاً با آموزه‌های ایدئولوژیک مواجه می‌شوند.
این روند، نهادهای آموزشی را به بستر ایدئولوژیک و تبلیغاتی تبدیل می‌کند و آینده علمی و توسعه کشور را به مخاطره می‌اندازد.
سرکوب آزادی اندیشه، قطعاً تأثیرات مخربی بر جامعه دارد. نسل جوان که در دانشگاه‌ها تحصیل می‌کند، در برابر دگراندیشی و نوآوری مقاوم می‌شود و در نتیجه جامعه‌ای تک‌بعدی، بسته و کم‌توان در مقابل چالش‌های توسعه و جهانی شدن شکل می‌گیرد.
در واقع، طالبان با این سیاست، نه فقط آزادی فردی و علمی را محدود می‌کنند، بلکه آینده کل جامعه افغانستان را در معرض تهدید قرار می‌دهند. این اقدامات می‌تواند به فرار نخبگان، کاهش کیفیت آموزشی و رکود فرهنگی و علمی منجر شود.
جواب روشن است: طالبان که پس از سال‌ها جنگ و تسلط بر کشور به دنبال تثبیت قدرت ایدئولوژیک و سیاسی خود هستند، فضای اندیشه و نقد را به عنوان تهدیدی جدی علیه مشروعیت و کنترل خود می‌بینند. دانشگاه‌ها که باید محل رشد دموکراسی، حقوق بشر و توسعه فکری باشند، برای طالبان به محلی خطرناک و نیازمند کنترل شدید تبدیل شده‌اند.
تلاش طالبان برای کنترل اعتقادات دینی استادان دانشگاه‌ها، نه فقط یک مسئله آموزشی، بلکه مسئله‌ای سیاسی و امنیتی است. این سیاست سرکوبگرانه به فضای علمی افغانستان ضربه می‌زند و آینده روشنی را برای نسل‌های جوان و توسعه کشور متصور نمی‌سازد.
جامعه بین‌المللی، دانشگاهیان و نهادهای مدنی باید نسبت به این روند هشدار داده و از آزادی اندیشه و آموزش در افغانستان حمایت کنند تا این کشور بار دیگر به قطب علمی و فرهنگی منطقه تبدیل شود، نه به زندان فکری و ایدئولوژیک.
Leave feedback about this