🗓️ گزارش روز – شنبه، ۳ عقرب ۱۴۰۳
افغانستان امروز در مسیری پر از تضاد و بحران قرار دارد؛ از تخریب آرامگاه‌های تاریخی و ممنوعیت کتاب‌های دانشگاهی گرفته تا مذاکرات پشت درهای بسته با همسایگان و ابتکارهای اقتصادی سازمان ملل. صبح امروز منابع محلی گزارش دادند که آرامگاه منسوب به خلیل‌الله خلیلی، شاعر و ادیب بزرگ زبان فارسی در دانشگاه کابل، توسط گروه طالبان تخریب شده و محل آرامگاه «کاملا هم‌وار» شده است. خلیل‌الله خلیلی که از پایه‌گذاران شعر نو و ادبیات معاصر فارسی در افغانستان بود، حالا حتی در مرگ نیز مورد بی‌مهری قرار گرفته است. در بدخشان نیز آرامگاه یک عارف اسماعیلی به نام «دیوانه‌شاه معروف به شاه درویشان» مورد حمله قرار گرفته و حدود ۷۰ درصد سازه آن تخریب شده است. منابع محلی طالبان را مقصر می‌دانند، هرچند ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان این حادثه را به «افراد ناشناس» نسبت داده است.
در حوزه آموزشی، وزارت تحصیلات عالی طالبان ۶۷۹ عنوان کتاب علمی و آموزشی را در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی ممنوع اعلام کرده است. هبت‌الله آخندزاده رهبر طالبان بار دیگر تاکید کرده که دانشگاه‌ها و مدارس جهادی «قلب و شریان نظام» هستند و وزارت تحصیلات عالی باید همواره با علمای دین مشورت کند. این در حالی است که عبدالحکیم حقانی، رئیس دادگاه عالی طالبان، اذعان کرده که استحکام نظام اسلامی بدون علوم مدرن ممکن نیست. تضاد میان این دو رویکرد، آینده علمی افغانستان را در تله ایدئولوژی قرار داده و نسل جوان را میان علم و محدودیت فکری گرفتار کرده است.
در بخش امنیت و خشونت، منابع محلی گزارش دادند که در ولایت سرپل سه تن از شهروندان در منطقه کوه زرد بغل تیرباران شده‌اند و در ولایت تخار نیز یک نظامی پیشین به نام فرمانده کمین‌خان توسط طالبان کشته شد. این کشتارها ادامه سیاست سیستماتیک حذف نظامیان پیشین است و طی چهار ماه نخست سال جاری، بیش از ۵۷ نظامی سابق در ولایات مختلف افغانستان هدف خشونت قرار گرفته‌اند. همچنین در بدخشان، درگیری مرزی میان طالبان و مرزبانان تاجیکستان بر سر تغییر مسیر آب رودخانه آمو و پروژه‌های استخراج طلا رخ داده که تلفات جانی نیز داشته است.
در حوزه اقتصادی، برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) اعلام کرده که طرح تازه تضمین اعتباری این نهاد، با یک میلیون دالر ضمانت، زمینه دریافت حدود ۲۰ میلیون دالر وام برای ۷ هزار و ۵۰۰ کسب‌وکار کوچک و متوسط، از جمله ۲ هزار و ۲۵۵ کسب‌وکار متعلق به زنان، را فراهم کرده و بیش از ۱۶ هزار شغل ایجاد شده است. این برنامه نه تنها بارقه امیدی برای کارآفرینان زن ایجاد کرده، بلکه نشان‌دهنده اهمیت نهادهای بین‌المللی در حمایت از اقتصاد شکننده افغانستان است.
در بخش زیرساخت و دیپلماسی منطقه‌ای، وزارت فواید عامه طالبان اعلام کرد که توافق‌نامه همکاری سه‌جانبه میان طالبان، ایران و ترکیه برای توسعه خطوط آهن و افزایش ترانزیت کالا امضا شده است. این توافق در حاشیه سی‌وششمین کنگره اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن (UIC) در ترکیه نهایی شد و قرار است خط آهن خواف–هرات تا مزارشریف توسعه یابد. همزمان، مذاکرات دور دوم طالبان و پاکستان در استانبول جریان دارد. این گفت‌وگوها پشت درهای بسته و بدون حضور رسانه‌ها در هوتل کنراد استانبول ادامه یافته و موضوعات اصلی شامل اجرای توافق‌نامه دوحه، جلوگیری از استفاده خاک افغانستان علیه پاکستان و تمدید آتش‌بس است. وزیر دفاع پاکستان هشدار داده که در صورت شکست مذاکرات، اسلام‌آباد ممکن است وارد «جنگ آشکار» با افغانستان شود.
در حوزه منابع طبیعی، نوار تصویری از استخراج گسترده معادن در نقاط مختلف کشور منتشر شده که نشان می‌دهد موترهای بزرگ متعلق به شرکت‌های چینی و زورمندان محلی مشغول استخراج هستند. کارشناسان هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها نه تنها درآمد نامشخصی دارد، بلکه آسیب‌های محیطی شدیدی به همراه دارد و نسل آینده افغانستان را با بحران منابع طبیعی مواجه خواهد کرد.
افغانستان امروز میان دو قطب قرار دارد: از یک سو دیپلماسی و ابتکارهای اقتصادی برای احیای کشور جریان دارد و از سوی دیگر، خشونت، محدودیت‌های علمی و ایدئولوژیگری ساختارهای کلیدی زندگی مردم را تهدید می‌کند. ترکیب این بحران‌ها و فرصت‌ها، آینده افغانستان را پیچیده‌تر و مخاطره‌آمیزتر از هر زمان دیگری ساخته است.
Leave feedback about this