نگاهی به نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری و اهمیت آن برای افغانستانی که در بحران‌های زیست‌محیطی غرق شده است
در حالی که افغانستان سال‌هاست با چالش‌های سیاسی و امنیتی دست‌وپنجه نرم می‌کند، بحرانی پنهان و رو به رشد، آن را در آستانه فروپاشی زیست‌محیطی قرار داده است. نظر مشورتی تازه دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) درباره تعهد دولت‌ها در حفاظت از اقلیم و محیط زیست، چراغ امیدی است که می‌تواند راه را برای افغانستان در مواجهه با این بحران عظیم روشن کند.
این نظر مشورتی تأکید می‌کند که دولت‌ها موظف‌اند نه تنها از آسیب‌رساندن به محیط زیست جلوگیری کنند، بلکه در صورت وارد آمدن خسارت، باید پاسخگو باشند و جبران آن را انجام دهند. این رویکرد تازه، محیط زیست را از حوزه صرفاً فنی به عرصه‌ای انسانی و حقوقی ارتقا می‌دهد که در آن حقوق بشر و مسؤولیت‌های دولت‌ها در هم تنیده‌اند.
برای کشوری مانند افغانستان که با تخریب بی‌سابقه جنگل‌ها، کم‌آبی، فرسایش خاک و تغییرات اقلیمی روبه‌روست، این رأی نه فقط یک پیام حقوقی، بلکه یک فرصت برای احیای رابطه دولت با مردم و طبیعت است.
افزایش بی‌رویه برداشت چوب، چرای بی‌رویه دام، و خشکسالی‌های متوالی، چهره طبیعی و معیشتی میلیون‌ها افغان را تهدید می‌کند. از سوی دیگر، ضعف ساختاری دولت و ناپایداری سیاسی، اجرای سیاست‌های محیط زیستی را عملاً غیرممکن ساخته است.
افغانستان در شرایطی به‌سر می‌برد که نه‌تنها خود در معرض فاجعه اقلیمی است، بلکه عدم همکاری منطقه‌ای و سوءمدیریت منابع طبیعی، این بحران را تشدید می‌کند.
نظر دیوان بین‌المللی دادگستری به وضوح دولت‌ها را مسئول حفاظت و جبران خسارت می‌داند؛ موضوعی که می‌تواند در مجامع بین‌المللی، دست افغانستان را برای مطالبه حقوق اقلیمی باز کند. به ویژه این که افغانستان به‌عنوان یکی از کشورهایی که کمترین سهم در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد، اما بیشترین آسیب را می‌بیند، قابلیت طرح مسئله در سازمان ملل و دادگاه‌های بین‌المللی را دارد.
این چشم‌انداز می‌تواند راه را برای جذب کمک‌های بین‌المللی هدفمند، انتقال تکنولوژی‌های پاک و حمایت از پروژه‌های توسعه پایدار باز کند.
اما مسیر این حقوق‌طلبی دشوار است. فقدان دولت کارآمد، مشکلات امنیتی و نبود زیرساخت‌های مناسب، مانع بزرگ اجرای تعهدات زیست‌محیطی و اقلیمی در افغانستان‌اند. همچنین، نبود شفافیت و کنترل منابع، باعث می‌شود منابع موجود به‌درستی صرف نشوند.
بنابراین، همراه با فشارهای حقوقی، نیاز به پشتیبانی فنی، مالی و نظارتی جامعه جهانی و نهادهای بین‌المللی برای تحقق این اهداف به‌شدت احساس می‌شود.
نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری، فرصتی بی‌نظیر برای افغانستان است تا صدای خود را در عرصه جهانی برای حفاظت از محیط زیست و مقابله با بحران اقلیمی به گوش جهانیان برساند. این فرصت اما تنها در صورتی محقق می‌شود که دولت‌های منطقه و جهان، به‌جای سکوت یا منافع کوتاه‌مدت، به مسؤولیت خود در قبال این سرزمین و مردم آن عمل کنند.
افغانستان مستحق آینده‌ای سبز و پایدار است؛ آینده‌ای که حقوق اقلیمی‌اش نه فقط بر کاغذ، بلکه در عمل تضمین شود.
Leave feedback about this