قطع اینترنت ؛ افغانستان در انزوای دیجیتال؛ وقتی منکرات بهانه است

نویسنده :سید حسن موسوی

چهار سال است که طالبان بر افغانستان حکومت می‌کنند و هر روز محدودیت تازه‌ای بر زندگی مردم تحمیل می‌شود. از سانسور رسانه‌ها و سرکوب زنان و دختران گرفته تا تحمیل قوانین سختگیرانه درباره  لباس و حتی اندازه ریش، آزادی‌های فردی یکی پس از دیگری قربانی کنترل مطلق شده است. حالا نوبت اینترنت رسیده؛ بهانه؟ «جلوگیری از منکرات». واقعیت؟ تسلط کامل بر جریان اطلاعات و قطع هرگونه صدای مخالف.

قطع خدمات فایبر نوری و وای‌فای در ولایت‌های بلخ، قندهار، هرات و چند منطقه دیگر، بیش از یک اقدام مذهبی است؛ این یک حرکت حساب‌شده برای کنترل مطلق اطلاعات، خاموش کردن رسانه‌های مستقل و محدود کردن ارتباط مردم با جهان بیرونی است. اینترنت، حتی با محدودیت‌ها و کندی سرعت، ستون اصلی اقتصاد، آموزش و فعالیت‌های اجتماعی بود. حالا این ستون حیاتی از کشور بریده شده و افغانستان در آستانه انزوای دیجیتال قرار گرفته است.

برای میلیون‌ها دانش‌آموز و دانشجو، اینترنت تنها راه دسترسی به آموزش و منابع علمی بود. کلاس‌های آنلاین تعطیل شده، کتابخانه‌های دیجیتال از دسترس خارج شده‌اند و فاصله آموزشی میان شهر و روستا، و میان خانواده‌های متمکن و محروم، عمیق‌تر از همیشه شده است. نوجوانانی که روزی آرزو داشتند مهندس یا پزشک شوند، حالا با محدودیت‌های غیرقابل برگشت مواجه‌اند؛ محدودیت‌هایی که ممکن است آینده‌شان را برای همیشه تغییر دهد.

اقتصاد کشور هم نفس‌های نیم‌بندش را از دست داده است. شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی که به اینترنت برای ارتباط با بازارهای جهانی وابسته بودند، حالا با بحران جدی روبه‌رو هستند. سرمایه‌گذاری خارجی کاهش یافته و نوآوری، موتور توسعه هر کشور، متوقف شده است. طالبان شاید با کنترل داده‌ها احساس قدرت کنند، اما این قدرت کوتاه‌مدت است؛ در بلندمدت، افغانستان را در چرخه‌ای از عقب‌ماندگی و انزوا گرفتار می‌کنند که جبران آن دهه‌ها طول خواهد کشید.

قطع اینترنت پیام روشنی به جامعه بین‌المللی و مردم افغانستان دارد: طالبان نه تنها بر خیابان‌ها و ادارات مسلط‌اند، بلکه فضای مجازی و جریان آزاد اطلاعات را نیز تصاحب کرده‌اند. رسانه‌های مستقل خاموش شده‌اند، هرگونه اعتراض آنلاین فوراً سرکوب می‌شود و صدای مخالفان دیگر به گوش کسی نمی‌رسد. این اقدام، تضاد آشکار میان تلاش طالبان برای مشروعیت اقتصادی بین‌المللی و کنترل شدید اطلاعات داخلی را نمایان می‌کند.

محدودیت‌ها، چهره واقعی قدرت طالبان را نشان می‌دهند: تمرکز مطلق بر کنترل، حتی به قیمت نابودی آینده نسل‌های بعدی. تصمیمی که تحت عنوان «جلوگیری از منکرات» گرفته شده، در واقع گامی بلند برای قطع ارتباط افغانستان با جهان است؛ دنیایی که سرعت، دانش و فناوری در آن معیار اصلی توسعه و رفاه است.

این روند نشان می‌دهد که طالبان با هر بهانه‌ای، آزادی‌ها را محدود می‌کنند: از کنترل رسانه و پوشش، تا کوچک‌ترین جزئیات زندگی روزمره، و حالا اینترنت؛ نهادی که ستون اصلی آموزش، اقتصاد و ارتباطات است. این محدودسازی نه تنها زندگی امروز مردم را مختل می‌کند، بلکه آینده نسل‌های بعدی را نیز تهدید می‌کند.

در نهایت، محدودسازی اینترنت بیش از یک سیاست فنی یا فرهنگی است؛ این یک هشدار جدی به مردم و جامعه بین‌المللی است: رشد اقتصادی، آموزش و حقوق دیجیتال بدون دسترسی آزاد به اطلاعات امکان‌پذیر نیست. افغانستان با این سیاست، به سوی انزوای دیجیتال سوق داده می‌شود؛ انزوایی که پیامدهای آن سال‌ها بعد، زندگی مردم را عمیقاً و طولانی تحت تأثیر قرار خواهد داد. نسل آینده افغانستان، قربانی اصلی این سیاست خواهد بود، نه طالبان.